په داسې نړۍ کې چې اقتصادي يووالى زموږ د نړیوال چاپیریال تعریف کوي، په نړیوال تجارت کې د امریکايي ډالر واکمنۍ د ډیرو هېوادونو لپاره دواړه فرصتونه او محدودیتونه رامنځته کړي دي. که څه هم ډالر ثبات او نغدي اسانتیاوې برابروي، خو په دې پورې تکيه د ډیرو هېوادونو لپاره اقتصادي محدودیتونه هم زیږوي. هېوادونه له لوړو لیږد لګښتونو، د اسعارو د تبادلې ستونزو او د ډالر د بدلون اغېزو سره مخ دي، په داسې حال کې چې د امریکا اقتصادي پالیسۍ ورسره تړلې وي.

د BRICS هېوادونه: برازیل، روسیه، هند، چین او سویلي افریقا د یوې نوې کرنسۍ وړاندیز کوي چې کولی شي د دوی اقتصادي اړیکې له سره تعریف کړي او پر ډالر د دوی تکیه کمه کړي. دا نوښت یوازې یوه مالي ستراتیژي نه ده؛ بلکې د نړیوالې سوداګرۍ په ډګر کې د پام وړ بدلون نښه هم ګڼل کېږي.

بريکس غواړي چې په همدې ګډې کرنسۍ مستقیمى راکړې ورکړې وکړي، اود بريكس د هېوادونو ترمنځ سوداګرۍ اسانه کړي، د مثال په توګه که برازیل هند ته د سویابینو صادرات ترسره کړي پرته له دې چې خپله کرنسي لومړی ډالرو ته واړوي د همدې بريکس کرنسۍ په واسطه دوى سوداګريز معاملات کولى شي. چى دا دول سوداګري تر تولو اسانه او ارزانه لاره بلل کيدلى شي.

دا نوښت د "نستبي برتري" تیورۍ سره همغږي ښيى، چې په نړیوال تجارت کې یو مهم اصل دی او د اسعارو په تبادله کې هم کارېدی شي. نسبتي برتري څرګندوي چې هېوادونه له هغه وخت ګټه پورته کوي چې په هغو توکو او خدماتو کې چى دوى تخصص لري په مؤثر ډول تولیدات وکړي.

په دې شرایطو کې، هېوادونه کولی شي د توکو په تولید کې خپل قوتونه وساتي او د اسعارو د تبادلې لګښتونه کم کړي. مثلاً که برازیل د کافي په تولید کى ښه وي او هند د ټوکر په جوړولو کې، نو هر هېواد د دې توکو په تخصص سره ګټه کوي. که دوی تجارت وکړي، برازیل کولی شي هند ته کافي صادره کړي او په بدل کې ټوکر وارد کړي.

که دوی د یوې ګډې کرنسۍ په کارولو سره تجارت وکړي، لکه BRICS کرنسي، نو د برازیلي رېل او هندي روپۍ تبادلې ته اړتیا نه پاتې کیږي، چې دا د اسعارو د تبادلې له اړخه لګښتونه کموي او نرخونه ساتي، پرته له دې چې د ډالر بدلون په تجارت اغېز وکړي، د BRICS هېوادونه کولی شي د ثابت لګښت او نرخونو څخه ګټه واخلي او د یوه باثباته سوداګريز چاپیریال لپاره زمینه برابره کړي.

سربېره پردې، دا ګډه کرنسي کولی شي د BRICS هېوادونو ته په تجارتي تړونونو کې د غوره شرایطو په ترلاسه کولو کې مرسته وکړي، ځکه دوی به د ډالر په محدودیتونو کې نه وي او دوى د سوداګرۍ لپاره یو متحد دریځ لري. دا د دوی لپاره د نسبتي برتري ګټه اخیستنه اسانه کوي، تجارت ته وده ورکوي او اقتصادي وده لوړوي.

د افغانستان په څېر هېوادونو لپاره، د دې اغېزې ژورې کیدای شي. افغانستان چې د طبیعي سرچینو پراخه زیرمې او د کرنیز پرمختګ توان لري، د سوداګرۍ نوي فرصتونه موندلی شي. خو لاهم ګڼې ننګونې شتون لري. نړیوال بندیزونه او سیاسي بې ثباتي تجارتي هڅې پېچلې کوي، چې احتمالاً د BRICS کرنسي څخه د ګټې اخیستنې په توان کې خنډ وګرځي. افغانستان د BRICS بازارونو ته لاسرسی د سیاسي ثبات په رامنځته کولو او اقتصادي بیا رغونې پورې تړاو لري.

که څه هم د BRICS نوښت د فرصت لپاره یو چوکاټ برابروي، خو د افغانستان حالاتو ته په کتو سره، پرمختګ به احتمالاً ورو او ستونزمن وي.

د BRICS هېوادونو لپاره د دې نوښت ګټې د پام وړ دي. لومړی، ګډه کرنسي کولی شي د اسعارو د تبادلې اړوند لګښتونه کم کړي. دا کموالی د مصرف کوونکو لپاره نرخونه ټیټوي او د کاروبارونو لپاره ګټه زیاتوي، چې تجارت ته لاسرسی اسانه او ګټوروي.

دوهم، د BRICS کرنسي به دغو هېوادونو ته دا توان ورکړي چې د ډالر له محدودیت پرته په نړیوال تجارت کې برخه واخلي. دا نوې خپلواکي به دوی ته اجازه ورکړي چې خپلې اقتصادي پالیسۍ او سوداګريز شرایط وټاکي، پرته له دې چې د امریکا پر مالي سیاست تکيه ولري.

په پای کې، د یوې ګډې کرنسۍ معرفي کولی شي د BRICS هېوادونو ترمنځ قوي اقتصادي همکاري رامنځته کړي. د تجارت او همکارۍ په هڅولو سره، دا نوښت اقتصادي وده او پرمختګ زیاتولی شي، چى دا د بريکس هېوادونو لپاره د سوداګريزو اړیکو او متقابل ملاتړ له لارې ګټه برابروي.

خو د دې نوې کرنسۍ جوړول ګڼې ننګونې لري. د جوړښت، مقرراتو او ارزښت ټاکلو په اړه مهمې پوښتنې پاتې دي چې په اړه یې بحثونه ته اړتیا ده. د جوړښت، تنظیم او د ارزښت ټاکلو په هکله، دغه پیچلتیاوې د BRICS هېوادونو ترمنځ دقیقو همکاریو ته اړتیا لري او پرمختګ به احتمالاً ورو وي.

په پای کې، د BRICS کرنسي نوښت د نړیوالې سوداګرۍ په ډګر کې د پام وړ بدلون لپاره یو فرصت وړاندې کوي. خو د دې عملي کیدو اړوند پوښتنې شته چى، آیا دغه بیلابیل هېوادونه کولی شي پر یو ګډ مالي چوکاټ موافق شي؟ ایا دوی به د سیاسي او اقتصادي خنډونو مخه ونیسي؟ لکه څنګه چې دا کیسه روانه ده، پکار ده چې پاملرنه ورته وکړو، دا چې په څو هېوادونو کې پیل شوې ممکن په نړیوال اقتصاد سترې اغېزې ولري، په ځانګړې توګه د افغانستان په څير هيواد لپاره چې د ثبات په لټه کې دی او د ګڼو ننګونو سره مخ دی.